نشست ارائه گزارش فرصت مطالعاتی ارتباط با جامعه و صنعت عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه لرستان برگزار شد

نشست ارائه گزارش طرح فرصت مطالعاتی ارتباط با جامعه و صنعت دکتر مجتبی گراوند، عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه لرستان با عنوان: «مؤلفه‌های فرهنگ ایثار و شهادت در تاریخ اسلام و بازتاب آن در وصیت‌نامه شهدای علمی استان لرستان» برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی دانشگاه لرستان، این نشست، روز یکشنبه 10 دی‌ماه سال جاری در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه لرستان با حضور حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر عابدین درویشی‌پور رئیس دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دکتر علی امیری معاون آموزش و تحصیلات تکمیلی دانشکده ادبیات و علوم انسانی و مدیران گروه‌ها و دیگر اعضای شورای پژوهشی و آموزشی دانشکده ادبیات و علوم انسانی برگزار شد.

خلاصه مطالب مطرح شده به شرح ذیل است:

در تاریخ اسلام و ایران، ایثار و شهادت از جمله مفاهیم متعالی است که ریشه در فرهنگ و مبانی فکری و اعتقادی مسلمانان دارد و با مؤلفه‌هایی همچون مقاومت و پایداری، فتوت و جوانمردی، ازخودگذشتگی، بذل جان و مال، عدالت، مبارزه با ظالم و حمایت از مظلوم، تقوا و ایمان، جهاد، کرامت و عزت طلبی، استقلال و آزاداندیشی، زهد و دستگیری از نیازمندان، مواسات و همدلی با مردم، صبر و رضای خدا هم‌نشین و گره‌خورده است.

از این رو در تاریخ اسلام و ایران، فرهنگ ایثار و شهادت از جایگاه شایسته ای برخوردار است و علاوه بر فطرت انسان، ریشه در مبانی قرآن کریم، آموزه‌های اسلامی، سیره نظری و عملی رسول خدا (ص) و امامان شیعه اثنی عشری دارد.

اهمیت موضوع ایثار و شهادت در روند تحولات سیاسی و اجتماعی تاریخ معاصر جهان اسلام به گونه‌ای است که شاهد تعریفی از فرهنگ مقاومت و ایستادگی در قالب و محور ادبیات پایداری هستیم که ادبیاتی عدالت‌ محور و مردمی است.

هرکس به‌اندازه برداشت خویش از ادبیات پایداری تعریفی ارائه داده است.

ادبیات پایداری نوعی از ادبیات متعهد و ملتزم است که شامل پایداری در برابر هرگونه عامل بیرونی و درونی می‌شود. جلوه‌های پایداری در نهج‌البلاغه در خطبه‌ها و حکمت‌ها به‌صورت مجاهده با نفس و ایستادگی در برابر دشمنان و زور مداران نمود پیدا می‌کند و همچنین مقاومت، به دو دسته مقاومت درونی و مقاومت بیرونی تقسیم می‌شود.

جلوه‌های مقاومت در سیره معصومین (ع) به نحو گسترده و روشنی متجلی است.

بسیاری از اسلام‌شناسان نظیر جرج جرداق مسیحی با مقایسه نوشته‌های طه حسین و عباس محمود العقاد با نهج‌البلاغه در می‌یابد که اندیشه‌های امام علی (ع) از هر آنچه درباره او گفته‌اند بالاتر است و پیوندی ناگسستنی با اصول ادب انسانی دارد و بلاغت و سخن ائمه اطهار (علیهم‌السلام) همواره در خدمت انسان، فرهنگ و تمدن بشری بوده و خواهد بود.

همسوی با این امر، از مؤلفه‌های اصلی ادبیات پایداری شامل جهاد، تقوا، توکل، عدالت، عزت، داشتن هدف، صبر، زهد و رضا سخن به میان آمده و گفته‌ شده است که ایمان، صبر، شجاعت وقتی با میزان عقل گره می‌خورد، منشأ الهی پیدا می‌کند و فرازمانی و فرامکانی می‌شود.

نتیجه آنکه، ائمه اطهار(ع) نمونه بارز یک انسان جهادگر، باتقوا، صبور، استقامت پیشه در برابر عوامل داخلی و خارجی، عدالت‌پیشه، متوکل، زاهد و مرضّی است که سبب شده مشخصه‌های پایداری در سخنان ایشان به‌طور گسترده و معناداری منعکس شود و مخاطبان خود را که در طول زندگی نیازمند دائم به استواری و استقامت هستند، در مسیر عدالت، کمال و سعادت پرورش داده و هدایت کنند.

با تأسی به این جهان‌بینی است که فتوت و جوانمردی در قرون نخستین اسلامی، تبارشناسی فکری و ایدئولوژی ویژه‌ای دارد که بنا بر مقتضیات زمان و مکان، از تحول معنایی و گفتمان‌های متعددی برخوردار است.

فتوت و جوانمردی در تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، تاثیری ژرف از خود به جا گذاشته است و تحلیل آن می‌تواند گامی مهم در شناخت تاریخ اجتماعی باشد.

از آنجایی‌که ریشه‌ی ایثار و شهادت در صبر و مبارزه با کفر و ظلم است نهایتاً موجب بالا رفتن روحیه استقامت در جامعه می‌‌شود و تقویت روحیه ایثار و شهادت، کسب عزت و سربلندی، افزایش انسجام ملی و فرهنگی جامعه، گسترش تعاون میان مردم و حفظ و بقای یک جامعه را به دنبال دارد.

در این پژوهش تلاش می‌شود به بررسی مبانی و مؤلفه‌های فرهنگ مقاومت در فضایل اخلاقی مهم و اثرگذار در سیره ائمه اطهار (علیهم‌السلام) و بازتاب آن در دوران دفاع مقدس و وصیت‌نامه شهدای علمی لرستان پرداخته شود.

در تاریخ معاصر ایران، دفاع مقدس به‌عنوان حماسه‌ای سترگ و ماندگار برگ زرینی است که رزمندگان اسلام با پیروی از قرآن کریم و سیره نظری و عملی معصومین (ع) حامل پیام و معنای وحدت و همبستگی اجتماعی، پای‌بندی به هویت ایرانی – اسلامی، تقویت روحیه ظلم‌ستیزی، تأسی به فرهنگ عمیق و غنی عاشورا، اخوت ایمانی، صدق و صفا، مشارکت فعالانه و مسئولانه در سرنوشت کشور، تقوا و تزکیه نفس در عرصه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی می‌باشند که به‌وضوح این فضایل نیکوی اخلاقی در وصیت‌نامه شهدای سرافراز و جاوید میهن عزیزمان ایران اسلامی از جمله شهدای علمی استان لرستان تجلی یافته است.